در دنیای پرتنش و کمتحرک امروز، ورزش دیگر تنها یک فعالیت تفریحی نیست، بلکه ضرورتی حیاتی برای حفظ تعادل جسم و روان بهشمار میرود. سبک زندگی ماشینی، فشارهای کاری و استرسهای روزمره، انسان را بیش از هر زمان دیگری نیازمند حرکت، تنفس عمیق و بازگشت به ریتم طبیعی بدن کرده است. ورزش در این میان نهتنها ابزاری برای تناسب اندام، بلکه نسخهای موثر برای سلامت روان، پیشگیری از بیماریها و ایجاد پیوندهای اجتماعی پایدار محسوب میشود.
ورزش یک نیاز لوکس نیست، بلکه ضرورتی حیاتی برای توازن ذهن، جسم و روح انسان است. از پیادهروی ساده تا تمرینات منظم در باشگاه، هر نوع فعالیت بدنی میتواند مسیر زندگی را سالمتر، شادتر و پویاتر سازد. ورزش به زبان ساده، «دارویی بدون عارضه» است، نسخهای طبیعی که نهتنها بدن را نیرومند میکند، بلکه ذهن را آرام و روابط انسانی را گرمتر میسازد.
علی دادسرشت، کارشناس امور ورزشی و استاد تربیتبدنی دانشگاه علوم پزشکی ایران، در گفتوگویی درباره تاثیر ورزش بر سلامت روان بیان میکند: ورزش تاثیر چشمگیری بر سلامت روان دارد؛ از کاهش اضطراب و افسردگی گرفته تا افزایش اعتمادبهنفس و بهبود کیفیت خواب.
دادسرشت در ادامه مهمترین اثرات ورزش بر سلامت روان را چنین توضیح میدهد: فعالیت بدنی موجب ترشح هورمونهایی مانند اندورفین و سروتونین میشود که به کاهش استرس و ایجاد حس آرامش کمک میکنند. ورزش منظم میتواند به اندازه داروهای ضدافسردگی در کاهش علائم افسردگی بهویژه در موارد خفیف تا متوسط موثر باشد.
این کارشناس میافزاید: بهبود وضعیت جسمی، تناسب اندام و حس موفقیت در انجام تمرینات موجب تقویت عزتنفس میشود. ورزش به تنظیم ریتم شبانهروزی بدن کمک کرده و کیفیت خواب را افزایش میدهد، بهویژه اگر در ساعات اولیه روز انجام شود.
دادسرشت تاکید میکند: فعالیت بدنی جریان خون به مغز را افزایش میدهد و عملکرد شناختی را بهبود میبخشد، بهویژه در سالمندان، همچنین شرکت در فعالیتهای گروهی ورزشی میتواند به ایجاد ارتباطات اجتماعی و کاهش احساس انزوا کمک کند.
این کارشناس ادامه میدهد: پیادهروی سریع، دویدن، دوچرخهسواری و شنا از جمله ورزشهایی هستند که بیشترین تاثیر را بر سلامت روان دارند. یوگا و تمرینات تنفسی نیز بهطور خاص برای کاهش اضطراب و افزایش آرامش توصیه میشوند و ورزشهای گروهی مانند فوتبال یا والیبال، به دلیل تعامل اجتماعی، تاثیر مضاعفی دارند.
دادسرشت توصیه میکند: حداقل سه تا پنج روز در هفته و هر بار سی دقیقه ورزش هوازی انجام شود تا اثرات مثبت روانی آن احساس شود.
این استاد بیان میکند: ورزش باعث حرکت سریعتر گلبولهای سفید در بدن شده و توانایی آنها را در مقابله با عوامل بیماریزا بالا میبرد.
وی تاکید میکند: ورزشهای هوازی مانند پیادهروی، دویدن، شنا و دوچرخهسواری بیشترین تأثیر را بر تقویت ایمنی دارند، در حالی که تمرینات بسیار شدید و طولانی میتوانند موقتا سیستم ایمنی را تضعیف کنند.
دادسرشت در ادامه درباره نقش ورزشهای گروهی در تقویت روابط اجتماعی توضیح میدهد: ورزش گروهی تاثیر قابلتوجهی در افزایش تعامل، همکاری و مهارتهای ارتباطی دارد. این کارشناس بیان میکند ورزشهای گروهی مانند فوتبال، والیبال یا بسکتبال، افراد را در محیطی مشترک قرار میدهند که نیازمند هماهنگی و گفتوگو است و همین موضوع سبب افزایش روحیه جمعی و حس تعلق میشود.
این استاد اضافه میکند: شرکت در چنین فعالیتهایی موجب تقویت روحیه مسئولیتپذیری و همدلی شده و در کاهش احساس تنهایی و افسردگی بسیار مؤثر است. به گفتهی وی، ورزش گروهی یکی از کارآمدترین روشها برای بازسازی پیوندهای انسانی در جوامع امروزی است.
دادسرشت در ادامه درباره نقش ورزش در افزایش اعتمادبهنفس و ارتباطات بینفردی میگوید: ورزش نقش مهمی در تقویت عزتنفس، ایجاد حس موفقیت و توانمندسازی افراد دارد.
این کارشناس توضیح میدهد: که ترشح هورمونهای شادیآور مانند اندورفین و سروتونین سبب بهبود خلقوخو و افزایش احساس ارزشمندی میشود.
وی بیان میکند: ورزش با کاهش اضطراب و افسردگی، حس کنترل بر زندگی را افزایش داده و باعث رشد فردی میشود. همچنین ورزشهای گروهی فرصت تعامل اجتماعی، همکاری و دوستی را فراهم میکنند و مهارتهای ارتباطی را تقویت میسازند.
این استاد یادآور میشود: حتی ورزشهای انفرادی مانند دویدن یا شنا نیز میتوانند اعتمادبهنفس را بالا ببرند و حس توانایی فردی را افزایش دهند.
دادسرشت در ادامه درباره تاثیر ورزش بر کیفیت خواب توضیح میدهد: ورزش منظم بهطور قابل توجهی کیفیت خواب را بهبود میبخشد. فعالیت بدنی روزانه به تنظیم ریتم شبانهروزی بدن، کاهش استرس و افزایش ترشح هورمونهای موثر در خواب کمک میکند.
این کارشناس اضافه میکند: ورزش موجب تنظیم ساعت بیولوژیکی بدن میش ود و افزایش ترشح ملاتونین را به دنبال دارد؛ این هورمون به بدن کمک میکند تا برای خواب آماده شود. ورزش با کاهش سطح کورتیزول و افزایش آرامش ذهنی، خواب راحتتری را فراهم میسازد. ورزش همچنین مدت زمان خواب عمیق را افزایش میدهد که برای بازسازی بدن و ذهن ضروری است و میتواند علائم بیخوابی را کاهش دهد و زمان به خواب رفتن را کوتاهتر کند.
دادسرشت تاکید میکند: بهترین زمان ورزش برای خواب بهتر صبح یا بعدازظهر است، زیرا ورزش در این ساعات تاثیر مثبتی بر خواب شبانه دارد. البته ورزش سنگین در شب ممکن است خواب را مختل کند، مگر اینکه شامل تمرینات سبکی مانند یوگا یا حرکات کششی باشد.
این کارشناس معتقد است: ورزشهای هوازی مانند پیادهروی، دویدن، دوچرخهسواری و شنا بیشترین تأثیر را دارند و یوگا و تمرینات تنفسی برای آرامسازی ذهن و آمادهسازی بدن برای خواب بسیار مفیدند.
دادسرشت درباره ورزشهای مفید برای کاهش استرس و اضطراب نیز توضیح میدهد: ورزشهایی مانند پیادهروی، یوگا، تمرینات تنفسی، دویدن و شنا از موثرترین روشها برای کاهش استرس و اضطراب هستند. این فعالیتها با تحریک ترشح هورمونهای آرامبخش و کاهش تنشهای جسمی و ذهنی به بهبود حال روانی کمک میکنند.
این کارشناس میگوید: یوگا که ترکیبی از حرکات کششی، تنفس عمیق و تمرکز ذهنی است، موجب کاهش سطح کورتیزول (هورمون استرس) و افزایش آرامش میشود. پیادهروی سریع یا طبیعتگردی موجب کاهش افکار منفی و افزایش حس آرامش است. تمرینات تنفسی و مدیتیشن نیز با تمرکز بر ذهن و تنفس به کاهش اضطراب کمک میکنند. همچنین فعالیتهای هوازی مانند دویدن، دوچرخهسواری و شنا موجب ترشح اندورفین میشوند که بهعنوان "هورمون شادی" شناخته میشوند..
دادسرشت اضافه میکند: تمرینات مقاومتی مانند وزنهبرداری سبک و تمرکز ذهنی نیز در کاهش اضطراب موثرند و حتی رقص یا حرکات موزون با ترکیب موسیقی و حرکت سبب افزایش انرژی مثبت و کاهش تنشهای ذهنی میشود.
وی توصیه میکند: حداقل سه بار در هفته و هر بار ۳۰ تا ۴۵ دقیقه ورزش منظم انجام شود، هرچند حتی ۱۰ دقیقه ورزش سبک نیز میتواند تأثیر فوری در کاهش اضطراب داشته باشد.
این کارشناس بیان میکند: تمرینات تحمل وزن مانند پیادهروی، دویدن، بالا رفتن از پله و رقص و نیز تمرینات مقاومتی مانند وزنهبرداری سبک و تمرین با کشهای مقاومتی برای حفظ سلامت استخوانها مفیدند. ورزشهای تعادلی و کششی مانند یوگا و تایچی نیز به کاهش خطر سقوط کمک میکنند. او یادآور میشود که در کنار ورزش منظم و مستمر، به دریافت کافی کلسیم و ویتامین دی نیز نیاز است.
دادسرشت درباره تاثیر ورزش بر سیستم تنفسی میگوید: ورزش منظم سبب بهبود عملکرد سیستم تنفسی، افزایش ظرفیت ریه، تقویت عضلات تنفسی و بهبود تبادل اکسیژن و دیاکسیدکربن میشود.
این کارشناس اضافه میکند: هنگام ورزش، نرخ تنفس افزایش مییابد تا اکسیژن بیشتری به بدن برسد و دیاکسیدکربن سریعتر دفع شود. ورزشهای منظم ظرفیت حیاتی ریه را بالا میبرند و عضلات تنفسی مانند دیافراگم را قویتر میسازند. همچنین تبادل گازی در آلوئولها بهبود یافته و مقاومت راههای هوایی کاهش مییابد.
دادسرشت توصیه میکند: ورزشهای هوازی مانند پیادهروی، دویدن، دوچرخهسواری و شنا و نیز تمرینات تنفسی و یوگا برای افزایش کنترل تنفس و آرامسازی سیستم عصبی بسیار موثرهستند.
این کارشناس درباره تاثیر ورزش بر روند پیری سلولی میگوید: ورزش منظم میتواند روند پیری سلولی را کند یا حتی معکوس کند. این اثر از طریق کاهش استرس اکسیداتیو، محافظت از تلومرها و بهبود تنظیم اپیژنتیک سلولها بهدست میآید.
دادسرشت توضیح میدهد: ورزش موجب افزایش فعالیت آنتیاکسیدانها و کاهش رادیکالهای آزاد میشود. همچنین ورزش با حفظ طول تلومرها و تنظیم اپیژنتیک سلولها، سن بیولوژیکی بدن را پایینتر میآورد.
این کارشناس اضافه میکند: که ورزش با افزایش حساسیت به انسولین، کاهش التهاب و تقویت عملکرد میتوکندری (آنتی اکسیدان قوی)، سلولها را جوانتر و کارآمدتر میسازد.
دادسرشت میگوید: تمرینات اینتروال با شدت بالا یا HIIT، ورزشهای هوازی مانند دویدن، شنا مانند دوچرخهسواری و تمرینات مقاومتی برای حفظ توده عضلانی و تراکم استخوان بسیار مفیدند و جوانسازی سلولی دارند.
در پایان، این کارشناس تاکید میکند: ورزش نهتنها ابزاری برای تناسب اندام، بلکه عاملی کلیدی برای حفظ سلامت جسم، روان و روابط اجتماعی است، ورزش دارویی است که هیچ جایگزینی ندارد، کافی است آن را منظم، متعادل و آگاهانه انجام دهیم تا هم جسم و هم روان در بهترین وضعیت خود قرار گیرند.
نظر شما